1996'ya kadar "kaybolanlar"

Kaybolanlar

Bir Alman milletvekili için 1998 yılında Türkiye'de "kaybedilenler" hakkında bir araştırma yaptım.
Çalışmamda özellikle 20 Aralik 1996 tarihinde Emniyet Genel Müdürlügü'nün Terörle Mücadele Birimi içinde bulunan "İnsan Hakları ve Yurtdışı İlişkiler Şube Müdürlüğü'nde" kurulan "Kayıp Kişileri Araştırma Büro Amirliği"nde kamuoyu için hazırlanan yanıtlara baktım.

İHD tarafindan 1995 ile 1996 yıllarında hazırlanan aylık raporlarında adı geçen yaklaşık 360 kayıp olayına karşı "Büro"dan gelen yanıtlara bakınca şu tespitlerde bulunmak mümkün. İlk 17 ayı kapsayan ilk "büro" raporu 200 aşkın kişiye ait olmasına karşın 20 gün gibi kısa bir zamanda tamamlanmış. "Büro" 150 kayıp olayı hakkında hiç yanıt vermemiş. Kimlik bilgiler yetersiz diye 82 olayın "mağdurları" hakkında büro sözde bilgi bulamamış. Bunlar arasında cesedi bulunanlar da mevcut. Örneğin af örgütünün 8 Ocak 1997 tarihli bir acil işlemde daha önce kaybolmasından endişe edilen Tevfik Kuşun'un cesedi 7 Ocak 1997 tarihinde Adıyaman yolunda bulunduğnu bildiriyor, fakat "büro" bu insanı "bulamıyor".

Almanya'dan sınırdışı edilen iki kişi "büro" tespit edemiyor, halbuki sınırdışı edilen herkes havalimanıi karakolunda tutulmakta ve tüm kimlik bilgileri defterlere işlenmektedir. Sınırdışı edildikten sonra Ocak 1996'ta kaybolan Yusuf Işık ile Şubat 1996'da kaybolan M. Emin Şenocak ile ilgili Federal Almanya Meclisi milletvekili Amke Dietert-Scheuer Şubat 1998'de "büro"ya yazılı olarak başvurmuş, fakat yanıt alamamış.

"Kayıp Kişileri Araştırma Büro Amirliği" olayların sadece %35'i hakkında sözde bilgi vermiş. Bunu yaparken özellikle kamuoyunu işgal etmiş olaylar hakkında bilgi vermekten kaçınmış (Osman Kündeş, Fehmi Tosun, Hasan Ocak olayları gibi) ya da bu kişiler hakkındaki bilgilerin yetersiz olduğunu iddia etmiş.

ÖRNEK OLAYLAR

Ramazan Yazıcı
İHD Kasım 1996 raporu: 22 Ekim tarihinde askerler tarafından Silvan ilçesinin otogarında gözaltına alınmış.
Af örgütü (AI) 06.12.96: 22 Kasım'da sivil polislerce Silvan otogarında alınmış. AI 08.01.97: henüz bilgi yok.
Kayıp Bürosu: bilgi edinemedi, gözaltı kaydı yok.

Ramazan Tekin, Şırın Bayram
AI 22.11.96: 2 Kasım gecesi Kulp ilçesinin bir köyünde köy korucu ve askerl tarafından alnmış
İHD Kasim 1996 raporu: Demirli (Temircan) köyünden alınmışlar.
Kayıp Bürosu: bilgi yok

Mahfuz Tanrıverdi
İHD Kasım 1995: 26 Ekim'de Diyarbakır'da gözaltı
AI 17.11.95: 4 kardeş 8 Mayıs 1994 tarihinde gözaltına alınmış, Mahfuz (20) ile kardeşi Ali (13) serbest bırakılmış. Muharrem ile Mehmet Tanrıverdi o zamandan beri "kayıp". Mahfuz "işe gideceğim" diye evden ayrılmış, bir daha görünmemiş.
Kayıp Bürosu: gözaltı kaydı ile sabikası yok

Osman Kündeş
İHD Şubat 1995: Sendikacı olan OK sivil giyimli kişiler tarafında 4 Şubat tarihinde Batman'da kaçırılıyor.
Kayıp Bürosu: yanıt yok
Osman Kündeş Hizbullah tarafından kaçırılmış ve 12 Ocak 1996 tarihinde sağ kurtulmuş.

Uzun gözaltıdan sonra serbest bırakılanlar
Hamza Güneri, Ağrı (15 gün)
Mehmet Yıldızbakan, Hatay (16 gün)
Sahap Doğan, İstanbul (18 gün)
Abdülkerim Dizman, Adana (18 gün)
Hatip ve Sedat Avşar, Aydin (6 gün), Bingöl (20 gün)
Necat Oklav, Diyarbakır (33 gün)
Aziz Demir, Diyarbakır (46 gün)

Ölü bulunanlar
Kayıp Bürosu: 9 kişi ölü bulundu, 7 kişi örgüt içi infaz kurbanı, 1'i intihar, öteki sadece dosyada "ölü" olarak geçiyor dendi.
Örneğin Eyüp Karabey (26) ile Mahir Karabey (18) adlı kardeşlerinin cesetleri 26.02.96'da Çukurca ilçesinde bulunmuş (25.12.95'de Hakkari'de alındıklarına dair iddia doğrulanmıyor). İple boğularak öldürülenler için "örgüt içi infaz" deniyor.
Özgür Politika, 29.02.96: Kardeşlerin cesetlerinin yanında yılbaşı gecesi Silopi'de askerler tarafından alınan Mehmet Fındık (Doruklu köyü muhtarı), kardeşi M. Emin Fındık ile amca oğulları Ömer Kartal'ın cesetleri de bulundu diyor. Bunlar hakkında "Büro" bilgi vermiyor.
İHD Nisan-Mayıs 1995 raporu: Hamza Haran (60) 23 Şubat tarihinde Lice ilçesinin Arıklı köyünde gözaltına alınıyor.
Evrensel 27.10.95: Ölüsü bulunmuş, yanında bulunan iki ceset teşhis edilememiş. "Büro"da bu olay hakkında bilgi yok.

İHD (AI) ve Kayıp Bürosu tarafından verilen bilgileri karşılaştırıp [emn_listesi.php bir liste (242kB) tuttum].
İHD tarafından tutulan bir liste 1980'den başlayarak 2002'e kadar uzanıyor. 840'dan fazla olay var. İnternet'te bu liste word-dosyası olarak indirilir.
İHD liste 1000kB'den daha büyük. Excel ya da openoffice calculator ile açılacak ve orada kıstaslara göre düzenlenmesi kolay olay bir dosya oluşturdumki sadece 94kB tutuyor. xls-dosyası burada
Almanca olarak yazdığım metin için sitemin Almanca bölümüne bakınız.
"Cumartesi anneleri" 1995 ile 1998 yılları arasında sürekli "kayıp" olgusuna dikkat çektiler. Bunun için çoğu kez coplandılar, gözaltına alınıp tehdit edildiler. Bu konuda birkaç yazı internette mevcut.
BİA'da 17.05.2002 tarihinde yayınlanan "Cumartesi Anneleri'nden" adlı makalede tarihçesi ile bazı örnekler var.
Yıldırım Türker 23.05.2005 tarihinde Radikal'de "Kayıp İlanı" diye bir makale yazdı.
Evrensel gazetesinde 10.09.2000 tarihinde "Galatasaray, Ana Yüreği" başlıklı özellikle Hasan Ocak ile ilgili öykü yer aldı.