Amaç ve Araçlar
The International Council on Human Rights Policy İnsan Hakları Politikası için Uluslararası Konsey'i
Amaç ve Araçlar
Silahlı gruplara insan hakları açısından yaklaşmak görüş almak için yazılmış TASLAK RAPOR'
Orijinal İngilizce metin (genel açıklamalar ve eklerle birlikte) 96 sayfadan oluşuyor. Türkçe'ye sadece özet bir çeviri yapılmış ve genellikle bölümler şeklinde numaralanmıştır. Ayrıntılı yorumda bulunmak isteyenlerin orijinal metinde kullanılan paragraf numaralarına göre yorum yapmaları önerilir.
Bu yayın hakkında genel açıklama (orijinal metinde son sayfa)
Silaha sarılmış, fakat devlet kontrolünde olmayan gruplar iç çatışmalarda anahtar rolü oynamaktadırlar. Değişik şekillerde birçok ülkede ortaya çıkan bu gruplar bir tarafta “özgürlük savasçısı“ olarak adlandırılır, öte tarafta “terörist“ olarak görülür. Kullanılan terime bakmaksızın bu grupların çok ciddi insan hakları ihlallerinden sorumlu olduklarına şüphe yok.
İnsan hakları savunucuları ya da çatışma ortamında çalışma yürütenler, bu tür ihlallerin azalması ya da durdurulması için nelerin yapılabileceği konusunda gün gittikçe daha çok kafa yormaktadırlar. İnsan hakları örgütleri, insani yardım kuruluşları, Birleşmiş Milletler (BM) için çalışanlar ve başka uluslararası kuruluş temsilcileri salt devletlerin değil, bu tür silahlı grupların da insan haklarına karşı saygılı olmaları için, ne yapabileceklerini irdelemektedirler.
Silahlı grupların hareket tarzını etkilemek için ne yapılabilir? Ne tür bir girişim başarılı olabilir ya da girişimde bulunmak isteyenler ne tür engellerle karşılaşmaktadır? Silahlı grupların insan haklarına karşı saygılı olmaları için ne tür faktörler olumlu veya olumsuz etki göster¬mektedir?
Bu tür sorular etrafında 10 değişik ülkede araştırma yapılmış, Eylül 1999'da Cenevre'de uluslararası bir toplantı tertiplenmiş ve bunların sonucunda, bu “geçici“ (taslak) rapor hazırlanmıştır. Görüş almak için yazılmış bu rapor, aynı amaçla bireylere ve kuruluşlara gönderilmiştir. 31 Mart 2000 tarihine kadar gelen yorumlar gözönünde bulundurularak son rapor Mayıs 2000 yılında çıkacaktır.
İnsan Hakları Politikası için Uluslararası Konsey'i nedir?
İnsan Hakları Politikası için Uluslararası Konsey'i güncel insan hakları sorunları etrafında uygulamalı araştırma yapmak amacıyla 1998 yılında Cenevre'de kurulmuştur. Yapılan araştırmaların, uluslararası veya ulusal örgütlerde, hükümet ya da hükümetlerarası kurumlarda ve her türlü gönüllü kuruluşta politika belirleyen kişilere pratik bir değer taşıması amaçlanmıştır. Konsey bağımsız olup, üyelik konusunda uluslararası bir çizgi temsil eder ve yaklaşımında katılımcıdır. İsviçre yasasına göre kar gütmeyen vakıf olarak sicile kayıt edilmiştir. Ayrıntılı bilgi için şu adrese başvurabilirsiniz: http://www.ichrp.org/
bu araştırmanın temelinde sorulan sorular:
- Belirli bir ülkedeki insan hakları ve hümanist aktivistleri, silahlı muhalif gruplarının insan haklarına ve hümanist normlara karşı saygı göstermeleri için hangi yöntemlerle etkili olmaya çalıştılar?
- Silahlı gruplar üzerine etkili olmaya çalışırken bu aktivistler ne gibi engellerle karşılaştılar ya da hangi engeller yüzünden bunu yapa¬madılar?
- Hangi durumda silahlı muhalif gruplarının insan haklarına ve hüma¬nist normlara saygı göstermeleri için, aktivistler tarafından atılan adımlar başarılı olmuştur?
GİRİŞ
1.-5. Şu anda enaz 25 ülkede şiddetli ve ölümcül çatışmalar yaşanmaktadır. (1) Birçok araştırmanın gösterdiği gibi bu çatışma ortamlarında insan hakları ihlalleri merkezi bir öneme sahiptir. Sivil insanlara (bombalı) saldırılar düzenlenmekte, mülteciler katledilmekte ve belirli bir bölge halkı komple olarak terörist olarak damgalanıp göçe zorlanmaktadır. Sivillerin malı, mülkü talan edilip yağmalanmakta, insani yardımlar çalınmakta ve tarlalar yakılmaktadır. Orada yaşayan insanlar açlığa mahkum edilmektedir. Özellikle kadın ve çocuklar askerlerin merhametine bırakılmış olup tecavüze uğrama ya da genç yaşta askere alınma tehlikesi ile karşıkarşıyadır. Esir alınmış askerler topluca kurşuna dizilebilir ya da insani olmayan koşullarda tutsak kalabilir. Karşı tarafla işbirliği şüphesini uyandıran herkes kurşunlanma ya da süresiz esir kalma riski ile karşıkarşıyadır. Gazeteciler veya durum hakkında rapor hazırlamak isteyen başka kişiler ürkütülerek, cezaevine konularak veya öldürülerek susturulmaktadır.
Çatışmaların çoğu ülkeler arasında değil belirli bir ülkenin sınırları dahilinde ceryan etmektedir. Hükümet kontrolünde olan silahlı güçler hariç şaşırtacak kadar çeşitli olan örgütler, çok değişken ortamlarda silaha başvurmuş ve devlete karşı savaşmaktadır (ya da devlet kontrolünden çıkmış olur). Bu silahlı gruplar modern çatışmaları incelemek için anahtar rolü oynamaktadır.
İnsan hakları örgütleri silahlı grupların hak ihlallerine karşı tavır alıp almama konusunda karar vermek zorundadır. İnsani yardım kuruluşları da hareket alanlarında serbestlik isteme konusunda silahlı grupları muhatap almak zorunda kalırlar. Bunlar ulusal ve uluslararası kuruluşlar için geçerlidir ve BM gibi büyük kuruluşları ile küçük örgütleri (NGO=hükümetlerdışı kuruluşları) etkilemektedir. Silahlı grupların eylemleri ile ilgilenmeme kararı almış örgütler bile neden buna yanaşmadıklarını açıklamak zorunda kalabilir.
Tüm bu kuruluşlar bu konuda ciddi sorulara yanıt aramak durumundadır. Silahlı gruplar hangi kıstaslara göre değerlendirilmeli? Devletin hare¬ketlerini değerlendirmek ve gerektiğinde sınırlandırmak için insan hakları ve insani yardım kuruluşları tarafından kullanılan standartları silahlı gruplara da uygulansın mı? Duruma uygun olur mu ya da etkili olma şansı var mı? Devletlerin insan haklarına saygılı olmaları için kullanılan yöntemler silahlı gruplar üzerinde etkili olabilir mi? Uluslararası teşhire karşı silahlı gruplar devletler kadar duyarlı mıdır? Yoksa bazıları uygar topluluklardan çok fazla uzaklaşmış olup, kendilerle diyalog kurulması hata mı sayılır? Diyalog kurulursa bu durum onlara kabul ve meşruluk kazandırır mı? Ulusal düzeyde çalışan bir NGO silahlı bir grubu eleştirdiğinde aslında muhalif olduğu hükümeti destekler gibi görünmüyor mu? İnsan hakları örgütleri silahlı grupların hak ihlallerini daha çok eleştirmeye başlarsa kendi hükümetleri ile olan ilişkileri nasıl etkilenir?
RAPORUN AMACI -aynı konu başka yerde anlatıldığı için bu bölüm çevrilmemiştir-
KULLANILAN TERİMLER
armed groups (silahlı gruplar)
18. Bu raporda “silahlı grup“ deniliyorsa bu terimi “silahlanmış olup devlet kontrolü altında olmayan grup“ için kullanmış oluyoruz. Bu tür grupları tarif etmek için birçok başka sözcükler kullanılmaktadır: “silahlı muhalif grup“, “devlet-dışı birlikler“, “devlet-dışı eylemciler“ ya da “hükümet-dışı birlikler“ denilir. Tüm bu terimlerin ortak bir yanı varki “grupların silahlı olup devlet kontrolü ve yetkisi dışında“ olmaları konusunda tarafsız bir ifade bulma çabasıdır.
human rights abuses (insan hakları ihlalleri)
28. Bu raporda insan hakları ihlalleri derken “uluslararası sözleşmelerde bulunan standartlara açıkça aykırı olan uygulamalar ve pratikleri“ kastediyoruz. Uluslararası sözleşmeler derken insan haklarına ilişkin olanlar dışında insancıl (hümaniter) olanlar da buna dahildir.
Siz buradasınız: Amaç ve Araçlar
Gidilecek yerler Amaç ve Araçlar - Ana Bölüm ile Amaç ve Araçlar - Sonuç Kısmı